Informatie over de familienaam Meijer in Heerde

(Met veel dank aan de heer D. Otten)

 

1. Herkomst en betekenis van de familienaam Meijer

Het begrip meijer is in onbruik geraakt. Volgens Van Dale is de verouderde betekenis van meier: ‘iemand die een boerderij of een andere zaak beheert, een zetboer of rentmeester.’ In het verleden had meijer ook de betekenissen ‘schout, baljuw.’ In Groningen kende men het begrip stadsmeier, dat was de huurder van een veengebied dat moest worden ontgonnen.
In het Nederlands van de Middeleeuwen, het Middelnederlands, was het begrip meyer algemeen gangbaar. Een meyer was het ‘Hoofd van het personeel op een boerderij, oorspronkelijk de hoofdknecht, later een zetboer van de hoeve zelf die de hoeve zelf bedrijft of bestuurt’, een soort rentmeester. Het begrip ‘meyerie’ had de betekenis ‘door een meyer bestuurde hofstede, ook de hofstede of het grondgebied dat door een meyer werd bestuurd.’
In het Nederlandse taalgebied werd meyer al opgetekend in een document van begin 13de eeuw. Het begrip was overgenomen uit het Latijn. Een major domus was de beheerder van een huis.

 

2. De verspreiding van de familienamen Meijer en Meier bij de Volkstelling van 1947.

Het jaar 1947 was achteraf een heel gunstig tijdstip om na te gaan hoe groot het aantal dragers van een bepaalde familienaam per gemeente was. In de jaren veertig van de twintigste eeuw bleven de kinderen veelal wonen in hun geboorteplaats. Pas vanaf de jaren vijftig trokken de kinderen steeds vaker weg naar een andere woonplaats. Bovendien kwam toen de emigratie, naar vooral Canada, op gang.
Bij deze Volkstelling ging het echter niet alleen om de aantallen dragers van een bepaalde familienaam per gemeente en per provincie, men vroeg ook naar onder meer het beroep, de religie en de opleiding.
Van de 1.028.137 inwoners van de 112 gemeenten in de provincie Gelderland bleek het aantal dragers van de familienaam Jansen het hoogst te zijn, namelijk 13.854. De naamvariant Janssen telde toen 8508 dragers en was daarmee de ‘tweede familienaam’ in de provincie. Op de derde plaats in Gelderland kwam de familienaam Peters, en wel met in totaal 6930 dragers.
Bij de familienamen Meijer en Meier was er een opvallende tweedeling. Meijer kwam in de provincie Gelderland 2642 voor, maar Meier telde niet meer dan 31 dragers. Daarvan woonden er toen 11 in Arnhem, in Heerde slechts 1. De familienaam Meijer kwam in veel Gelderse gemeenten voor, en wel in 81 van de 112. Heerde telde in 1947 telde 60 naamdragers. In de naburige gemeenten waren de aantallen kleiner: Epe 32, Oldebroek 16, Hattem 14 en Elburg 7. Maar daarmee was Meijer toch geen uitgesproken Heerder familienaam.
Tot de typisch Heerder familienamen behoorden namen als Rorije en Plakmeijer. Van de 212 dragers van de familienaam Rorije in 1947 in Gelderland woonden er 167 in Heerde. De familienaam Plakmeijer kwam in 1947 in Gelderland slechts 56 keer voor, maar daarvan woonden er 35 in de gemeente Heerde. De overige naamdragers woonden in de gemeente Epe.

 

3. Vernoemingen naar de familienaam Meijer in Heerde

Uit oude namen van percelen grond die genoemd zijn naar een familie of persoon, meestal de eigenaar van het perceel, kan men afleiden dat de betreffende persoon al geruime tijd voor die registratie in de gemeente, het vroegere ambt Heerde, moet hebben gewoond. Een oude en bekende familienaam in Vorchten is Doornink. Naar een drager van die naam werd al vroeg een boerderij genoemd, het Doorninks Goed (1753), maar er was in Vorchten ook een weidegebied het Doorninksmars (1736). Andere met een familienaam samengestelde veldnamen zijn onder meer het Beekmanskampje in Markluiden, het Bentincksland in Wapenveld, de Dedemskamp aan de Kerkdijk en het Jonkerskampje in het Veesserbroek.
Naar een drager van de familienaam Meijer werden twee percelen grond genoemd. In een Protocol van Vorchten uit 1766 werd geregistreerd: ‘een stuk Lands gen(aamd) meijers Hoff, Vorchten, bij den Huijse Swanenborg.’ De ligging van deze Meijershof bleek ten westen van het Vorchter kerkje te zijn. Er was ook een Meijerskampje, dat in 1860 werd omschreven als een ‘akkermaalsbosch’ met het kadastrale nummer G345.